Kerstomaatjes telen
Tomaten zijn meestal wat lastig om te telen. Ze krijgen gauw last van schimmel. Kersttomaatjes zijn al een stuk gemakkelijker. Die hangen wat hoger en worden door de kinderen vaak lekkerder gevonden dan gewone tomaten.
Kersttomaatjes zaai je de hele maand maart en in april. Oogsten doe je vanaf juli. Je kunt blijven oogsten zolang er tomaatjes komen en totdat de planten ziek worden en/of bezwijken door nat en koud weer.
Zaai ze binnen, want tot half mei (IJsheiligen) is het buiten nog te koud. Na IJsheiligen kun je dan je zaailingen buiten zetten.
Hoe zaai je kerstomaten?
Zaai in kleine potjes één zaadje en ga ervan uit je je van elke twee tot drie zaadjes één stevig plantje overhoudt. Zaai in potgrond vermengd met 25% brekerzand of speciale zaai- en stekgrond.
Het zaadje kun je bedekken met een halve cm zand eventueel vermengd met wat potgrond. Houd de zaadjes vochtig.
Zet de potjes bij het raam, bij kamertemperatuur, en geef regelmatig water. Na ongeveer twee weken zie je de eerste plantjes opkomen. Dan mogen ze iets koeler staan, maar nog steeds in het licht en niet kouder dan 15 graden.
Na half mei kunnen de planten (als je 10 cm groot zijn) naar buiten. Je kunt ze in de volle grond zetten op een zonnig plekje met 70 cm afstand tussen elke plant. Twee weken voordat je dit doet hark je wat compost in de grond.
In een pot telen kan ook. Vul een pot met een diameter van 35 cm met potgrond en voeg na twee maanden compost toe.
Dieven weghalen
In een pot of in de volle grond: de tomatenplantjes hebben een stok nodig waarlangs ze kunnen groeien. Elke 30 cm bind je de hoofdstengel vast aan een stok van ongeveer 140 cm. Niet te strak, want de stengel wordt nog dikker en heeft ruimte nodig om te groeien.
In de oksel van elk blad groeit een nieuw stengeltje. Dat moet je weghalen, want deze zogeheten ‘dieven’ groeien uit tot nieuwe hoofdstengels met blaadjes die de plant energie kosten. Waardoor de plant minder energie heeft om tomaatjes te laten groeien. Kijk even bij de les Dieven verwijderen voor meer informatie.
Ook teveel bladeren mag je weghalen, zeker als ze voor tomaatjes hangen, want dan kan de zon er niet goed bij.
De bevruchting
Tomaten, ook kerstomaatjes, zijn zelfbestuivend. Meeldraden met stuifmeel en stamper zitten op één en dezelfde bloem. Bij de tomaat is dat een gesloten bloem. Zowel de stamper als de meeldraden met stuifmeel zitten binnenin de tomatenbloem opgesloten, bijna tegen elkaar aan.
Omdat tomaten een gesloten bloem hebben, kunnen ze wel zichzelf bevruchten, maar niet kruisen met een andere tomatenplant.
Hoewel soms de bloemetjes wèl open staan en er nog een uitzondering is: tomaten die dichter bij de wilde tomaten staan (bestomaatjes en sommige oude rassen) hebben geen gesloten bloem. Die kunnen wel (door de wind) kruisen.
Maar nu even verder met onze kerstomaatjes, met gesloten bloem. Als de meeldraden rijp zijn om zetmeel af te geven, openen de bloemblaadjes zich terwijl ze langs de stamper wrijven en de plant bestoven wordt. Buiten helpt de wind hierbij.
Staat er geen wind of groeien jouw kerstomaatjes in de kas, dan moet je een handje helpen. Dat doe je door te slaan tegen de stok waarlangs de plant groeit. Door de trilling laat het stuifmeel los en wordt de plant bevrucht. Een andere, grappige manier is een elektrische tandenborstel tegen de steel houden. Door de trilling wordt de plant bevrucht. Deze methode met wat hulp van de mens heet dan ook ‘trillen’.
Bestuiving door hommels
In de kas worden vaak ook hommels ingezet. Er zit geen nectar in de tomatenbloem, maar hongerige hommels zetten uit frustratie hun kaken in planten die nog niet bloeien. En bij de tomaat lijken de bloem niet te bloeien, omdat de bloem gesloten is. Door gaatjes te maken in de bladeren, stimuleren ze die planten om eerder tot bloei te komen. Meer over hommels die gaatjes in planten maken, lees je hier. Het levert de hommel, die eenmaal vliegende nog maar een week leeft, trouwens niets op, want pas na enkele weken gaat de bloem vervroegd bloeien.
Doordat de hommel met hun vleugelspieren de bloem te schudt, valt het pollen (stuifmeel) op de stamper. In de kas worden hommels in dozen binnengebracht en losgelaten. Het werk van de hommel levert een grotere opbrengst op dan bij wind of tikken. Maar omdat de bloem geen nectar bevat, zul je ze moeten bijvoeren met suikerwater, anders leggen ze al gauw het loodje. Even los van het feit of de hommels op die manier gezond blijven, lijkt dit me echt iets voor de professionele tomatentelers.
Je kunt trouwens zien of een bloem door een hommel is gebeten als er tandjes in de bloem staan. Bij tomatenplanten buiten gebeurt het ook weleens.
Tomatenplant toppen
Tomatenplanten die buiten staan, zullen een beperkte oogst hebben, ook al staan ze in de volle zon. Ons klimaat is gewoon te koel voor tomaten. Wil je dat de tomaten die groeien goed vol en rijp worden, knip dan de bovenkant van de tomatenplant als je drie trossen tomaten boven elkaar hebt. De kracht van de plant hoeft na dit ‘toppen’ niet langer in groeien en bloeien te worden gestoken, maar gaat rechtstreeks naar de tomaatjes die al hangen.
Ook dieven en teveel aan blad blijf je verwijderen.
Er bestaat ook een struiktomaat die vanzelf stopt met groeien. Anders dan bij stamtomaten, die gedurende het hele seizoen tomaten produceren, produceren deze zelftoppende tomaten In een korte periode. Deze tomaat hoeft niet gediefd te worden, blijft relatief klein en heeft een struikachtig uiterlijk. Veel zelftoppende tomaten zijn erg geschikt om in potten te kweken op een terras of balkon.
De oogst
Zijn de tomaatjes goed rijp dan kun je ze oogsten. Pak een tomaatje in je hand en druk op de knik in het steeltje. Een rijp tomaatje laat dan vanzelf los. Je knipt dus geen hele tros af, maar plukt zo alleen de rijpe tomaten. Het lekkerst zijn ze binnen 3 dagen.
Gaat de plant dood of kapot door de elementen, dan oogst je de rest van de tomaten, ook al zijn ze nog niet helemaal rijp. Leg ze weg in een papieren zak en ze rijpen door. Een voorwaarde is wel dat ze niet meer helemaal groen zijn en de temperatuur waar de zak ligt rond de 15 graden is.
Fotocredits: Foto kerstomaatjes van bovenaf door Lars_Nissen via Pixabay Hommel bij tomatenplant door Erich Reitbauer via Pixabay Tomaatjes bij ontbijt door TeeFarm via Pixabay