nachtvorst

De bloesem waaruit vruchtjes groeien openen zich door klimaatverandering steeds eerder. Daardoor lopen ze kans op vorstschade. Hoe kun je dit beperken?

Gesloten bloemknoppen verdragen lichte nachtvorst. Maar sommige bloemen en bloesem zijn al open. Die kunnen kapotvriezen tijdens de nachtvorst die we nog krijgen. Als bloesem kapot is, groeit daar geen vrucht uit. De vroege lente heeft dus ook zijn nadelen. 

Appels, peren, pruimen en kersen staan op veel plaatsen al in bloei door de zeer zachte start van het jaar. Door de stijgende temperaturen komen peer en appel tegenwoordig twee weken eerder in bloei dan veertig jaar geleden. Nu hebben we door klimaatverandering weliswaar minder dagen met nachtvorst (in 1900 72 dagen, tegenwoordig nog maar 52 dagen), maar door de vroegere bloei krijgt de fruitbloesem wel die vorst over zich heen. 

Met als gevolg minder vruchten, lelijke plekken aan de vruchten en een te grote vruchtrui in mei en juni. 

Hoe bescherm je je fruit tegen nachtvorst? 

Fruitsoorten 

Steenfruit bloeit meestal eerder dan pitfruit (appel, peer) en loopt dus meer kans op vorstschade. Waarbij peren gevoeliger zijn dan appels, peren hebben daarom een warme standplaats nodig. 

Van het steenfruit zijn abrikozen, kersen en perziken de vroegste, daarna komen nectarines en pruimen.  

Daarnaast bestaat er verschil in bloeiperiode tussen rassen. Wil je vorstschade voorkomen, kies dan eerder voor laatbloeiers dan voor vroegbloeiers. 

 Indeling tuin 

Zorg voor een goede beschutting langs het noorden, het oosten en noordoosten om de koude lucht te weren. 

Zorg ervoor dat koude lucht kan wegglijden door op het laagste punt (koude lucht zakt naar beneden) geen schuttingen en hagen te plaatsen. 

Zorg voor goed ontwaterde grond zonder natte laagten die koude-zakken vormen.

Voldoende voeding 

Goed gevoede fruitbomen zijn gezond en krijgen sterke bloemknoppen die beter bestand zijn tegen nachtvorst. Zorg ervoor dat jouw kleinfruit en fruitbomen voldoende kalium krijgen voor de vruchtzetting. 

Heb je dit jaar een mooie oogst? Dan heeft de boom of struik zijn krachten gegeven en zal minder energie hebben het jaar erop om mooie, sterkte bloemknoppen te vormen. Deze tere bloemknoppen zijn gevoeliger voor vorstschade. Dit kun je enigszins ondervangen door goede voeding te geven voor en na de bloei, in elk geval voldoende kalium. 

De bodem onder fruit 

Vaak lees je dat je het beste een kale bodem kunt hebben onder fruitbomen en -struiken. Eventueel gras moet heel kort in en rond de bloei, wordt dan gezegd. Tijdens de nacht kan de grond dan de warmte uitstralen die overdag wordt opgenomen. Dit kan een temperatuurverhoging van 1,5 tot 3 °C geven waardoor bevriezing van de bloesem kan worden tegengegaan.

Maar in een natuurlijke tuin gaan we juist uit van bedekking van de bodem, begroeid of gemulcht. Dilemma!

Een verschil is dat in een fruitplantae struiken en bomen van dezelfde soort staan die op hetzelfde moment bloeien. Heb je aan één boom schade door nachtvoorst, dan heb je het aan de andere ook. In een natuurlijke tuin is dat anders. je kunt verschillende soorten aanplanten die op verschillende momenten bloeien. Zo spreid je het risico. Eén soort wordt misschien geraakt door de nachtvorst, maar de andere niet.

Bovendien is mulch heel goed voor fruitbomen en zelfs essentieel bij kleinfruit. Het voorkomt onkruid en teveel concurrentie door grassen en kruiden. Per saldo kun je beter je eventuele verlies bij één soort door vorstschade nemen en het fruit de voordelen van mulch laten genieten.

Later snoeien 

Door vroeg snoeien kan het fruit als reactie eerder gaan bloeien. Daardoor is er meer kans op nachtvorstschade.  Snoei vroegbloeiende en gevoelige rassen daarom pas na de bloei. 

Afdekken fruit

Bescherm kleinfruit met bubbeltjesplastic of met vliesdoek. Zorg er wel voor dat dit materiaal de bloemen niet raakt, anders is er toch vorstschade mogelijk. 

Beregenen fruit 

Beregen het fruit als er nachtvorst is tijdens de bloei. Je kunt al bij een temperatuur van 0° C starten met de beregening van bloesem, vruchtjes en plantendelen. Houdt ze nat! Het water bevriest (verliest warmte) en staat deze warmte af aan de omgeving, dus ook aan wat onder de ijslaag zit. Zo vriest de bloesem niet kapot en kan daar later een mooie vrucht uit groeien. 

Aardbeien 

Aardbeienplanten afgedekt met los stro zijn beter beschermd tegen lentenachtvorst. Bloeien ze al? Dek de planten dan af. 

Je kunt voor het afdekken allerlei materialen gebruiken als er maar een laagje isolerende lucht tussen kan. Het beste is dus als het materiaal iets boven de planten hangt, door het bijvoorbeeld op bamboestokken te laten rusten. 

Welk materiaal kun je gebruiken? 

• Dennentakken
• Jutezakken
• Bubbelfolie
• Fleecedekens
• Bladeren
• Vliesdoek

Vliesdoek is soepel doek dat je kunt kopen op rollen. Je kunt het gemakkelijk gebruiken voor grote oppervlakten en het is luchtdoorlatend en erg licht waardoor de ingepakte plant voldoende zuurstof kan opnemen. Wintervliesdoek geeft de beste bescherming. De temperatuur onder het vliesdoek is tot 2 à 3 graden hoger dan de omgevingstemperatuur. 

Het nadeel is dat het snel scheurt. Bij harde wind waait het na een paar weken kapot. Het is daarom niet geschikt voor een lange periode, maar meestal vriest het niet erg lang. 

Je voor kleine planten ook glazen cloches gebruiken of grote glazen groentenpotten. Zo krijgen die mooi een tweede bestemming. 

Let op! Verwijder overdag de vliesdoek en de potten zodat bestuivende insecten de bloemen kunnen bereiken. Of laat het vliesdoek aan de zijkant open zodat de bijen bij de bloesem kunnen komen. 

Je ziet, tal van mogelijkheden om jouw fruit te beschermen tegen vorstschade!