mossen

Heb jij korstmossen in je tuin? Gefeliciteerd! Dan woon je in een schone omgeving. Hoe meer korstmossen, hoe schoner de lucht.

Korstmossen zitten op stammen en takken van bomen en struiken. Dit soort mossen hebben geen wortels om voedingstoffen mee op te nemen. Ze halen vocht en voedingsstoffen uit de lucht. Aan de omvang en soorten korstmossen kun je goed de kwaliteit van de lucht afmeten.

Bomen en struiken hebben niet van korstmossen te lijden. In een vervuilde lucht komen ze minder of zelfs helemaal niet voor. Een gebied met (bijna) geen korstmossen wordt een epifyt-woestijn genoemd.

Er zijn in Nederland 802 soorten korstmossen. Sinds 1990 zijn er 30 nieuwe soorten bijgekomen. Dat zijn vooral soorten die van warmte houden, soorten uit het zuiden die het in Nederland door klimaatverandering nu ook wel goed redden.

Ammoniakminnende korstmossen

De laatste jaren rukken ook de gele korstmossen op en worden de groene minder. De gele korstmossen houden van ammoniak. Veel geel korstmos duidt dus op veel ammoniak in de lucht.

Ammoniak wordt door oxidatie (reactie met zuurstof) in de lucht én in de bodem omgezet tot salpeterzuur. Deze verzuring is schadelijk voor bos- en natuurgebieden. Meer dan de helft van de verzuring in Nederland komt door de uitstoot van ammoniak.

Daarnaast leidt ammoniak tot vermesting. Net als het lozen van afvalwater met teveel nitraat en fosfaat kan ook ammoniak in het oppervlaktewater voor een overmaat aan voedingsstoffen zorgen. Daardoor groeien er meer algen in het water. Als die afsterven ontstaat door het rottingsproces van de algen een tekort aan zuurstof in het water. Dat is schadelijk voor vissen en andere waterdieren.

Maar ook nog levende algen kunnen zorgen voor een tekort aan zuurstof in het water. Algen produceren overdag zuurstof, maar verbruiken deze juist ’s nachts (net als alle planten). Veel algen kunnen als het donker is voor zuurstofarm water zorgen.

Meer gevolgen ammoniak

Deze vermesting door ammoniak vindt trouwens ook plaats op het land. Planten die goed gedijen op mestrijke gronden, zoals brandnetels, krijgen daardoor de overhand. Terwijl planten die op schrale gronden groeien verdwijnen. Dat betekent een afname van de soortenrijkdom in ons land. Terwijl voor de 160 beschermde Natura2000-gebieden in ons land juist is vastgelegd dat de soortenrijkdom er níet verder mag afnemen.

Intensieve veehouderij

De  overmaat aan ammoniak komt voor 90 procent uit de agrarische sector (landbouw en veeteelt). De ammoniak ontsnapt uit de stallen of komt in de lucht terecht na bemesting van het land. Via de lucht komt het ammoniak vervolgens in de bodem of het water.

Het uit ammoniak ontstane nitraat kan het grondwater vervuilen.

Lees de korstmossen

Korstmossen vertellen ons dus veel over een gezonde omgeving. Wil jij weten of je omringd bent door schone lucht? Let dan op de zomereik. Als daar bleek baardmos, gewoon schorsmos, kopjes-bekermos of eikenmos op groeit, zit je goed!

Tip: laat de kinderen op internet plaatjes zoeken van deze mossen, print ze uit en ga samen op zoek naar een met korstmossen begroeide eik om te zien hoe schoon de lucht is in jullie omgeving.