Zaden bewaren
Vaak heb je aan het eind van het moestuinseizoen nog zakjes met zaad over. De zakjes bevatten vaak meer zaad dan je dat jaar nodig hebt. Hoe lang kun je het zaad bewaren?
Elke winter als je nieuwe plannen maakt voor het moestuinseizoen koop je nieuw zaad. Probeer de juiste hoeveelheid zaad te kopen, want zaad verliest in de loop der tijd aan kiemkracht.
De groentes die tot de familie van schermbloemigen behoren (wortels, peterselie, pastinaak) zijn het kortst houdbaar, meestal maar één jaar. Maar ook uienzaad en preizaad verliezen heel snel hun kiemkracht. Na 1 of 2 jaar ontkiemt niet eens de helft van deze zaden. Voor veel bloemen en andere groenten ligt die kiemkracht ergens tussen de 3 en 6 jaar. De zaden van komkommer en meloen gaan veel langer mee, soms wordt zelfs beweerd dat ze met de tijd zelfs beter worden!
Een globale indicatie van de houdbaarheid van groentezaden zie je hieronder:
- Tot 3 jaar: pastinaak, wortels, peterselie, bieten, snijbiet, uien, prei, spinazie, maïs
- 3 tot 5 jaar: bonen, courgette, pompoen, sla, erwten, pepers, aubergine, boerenkool, radijs, broccoli
- Meer dan 5 jaar: tomaat, meloen, komkommer, kool
Het juiste bedrijf
Waarom je beter biologisch zaad kunt kopen, vertelde ik je eerder. Daarnaast moet je ook kieskeurig zijn in het bedrijf waarvan je afneemt. De manier waarop zaden zijn geoogst (rijpheid, schimmels, etc.), zijn verpakt en onder welke omstandigheden ze zijn bewaard, bepaalt namelijk ook de kiemkracht van zaden.
Grote zaadbedrijven met een enorm aanbod halen meestal zaden uit vele bronnen en ondanks kwaliteitscontroles weten ze niet altijd zelf wat ze verkopen. Soms is de kwaliteit van het zaad gewoon slecht.
Kleine zaadbedrijven zijn vaak het betrouwbaarst. Hun aanbod is weliswaar kleiner, maar ze houden controle in eigen hand en vernieuwen jaarlijks de voorraad groentezaden. Ze voelen zich direct verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun product en zijn bovendien heel klantvriendelijk.
Mijn favorieten:
Vreekens’s zaden
De Bolster
De Nieuwe Tuin
The Real Seed Catalogue
Hoe bewaar je zaad?
Mocht je van een aantal gewassen toch zaad overhouden, bewaar ze dan op een droge, donkere, koele plaats. Bijvoorbeeld in een onverwarmde (slaap)kamer op het noorden (waar de zon dus niet schijnt) of een schuur, in een kast.
Een beetje vorst is niet erg, hoe lager de temperaturen, des te beter. Denk maar aan de zadenbank in Spitsbergen, het is daar -18. Zorg ervoor dat de temperatuur niet teveel schommelt.
Een kasje in de tuin is dus niet geschikt, daar wordt het te warm als de zon schijnt.
Een goed bewaarsysteem is zo’n opbergbox die ook gebruikt wordt voor schroefjes en spijkers (kost soms nog geen 10 euro). Handig is de zaden in 4×4 of 4×6 cm plastic gripzakjes op te bergen op alfabetische volgorde. In een ijzerwarendoos kunnen wel 600 zakjes.
Een andere manier is een luchtdicht afgesloten bakje in de diepvries. Glazen weckpotten zijn ideaal, omdat die geen vocht doorlaten.
Tip: doe er wat silicagel-korrels bij. Dat zijn die zakjes met korrels die in je schoenendoos zitten als je nieuwe schoenen koopt. Je kunt ze zelfs opnieuw gebruiken door de losse korrels te verhitten in de oven of koekenpan. Daarna absorberen ze weer al het vocht.
Zo kunnen de zaden heel lang hun kiemkracht bewaren.
Kiemtest
Wil je aan het begin van een nieuw moestuinseizoen weten of jouw zaadjes nog kiemkrachtig zijn? Dan kun je een kiemtest doen.
Leg ongeveer 20 zaden van één soort op een vel vochtig keukenpapier. Rol het papier op en doe het in een gesloten plastic zakje of een plastic container bij kamertemperatuur. Schrijf de datum en naam van de soort op een label. Controleer de zaden na een dag of drie en vervolgens elke dag erna. Haal de ontkiemde zaden uit en schrijf het aantal op. Besproei het papier zo nodig opnieuw met water zodat het vochtig blijft, maar niet te nat, want dan kunnen de zaden gaan rotten.
De meeste groentesoorten ontkiemen binnen een week, maar bij sommige (zoals pastinaak en wortels) kan het zelfs drie weken duren. Hoe ouder het zaad, hoe langer het duurt. Als na een paar weken geen nieuwe kiemen meer verschijnen, is de test afgelopen. Dan kun je het kiempercentage berekenen en bepalen of dit zaad nog wel bruikbaar is.
