giftig

Je eet de groenten en het fruit uit je tuin, maar eet je ook de bloemen? Misschien dacht je er nooit aan en natuurlijk zijn de bloemen bedoeld voor bestuiving, maar het is leuk en lekker ze eens in een gerecht te verwerken of gewoon zo te eten. Lees hier welke eetbaar zijn en welke giftig.

Je kent waarschijnlijk al de Oost-Indische kers, vlierbloesem en misschien ook het komkommerkruid, maar er zijn veel meer eetbare bloemen. In heel veel landen is het eten van bloemen heel gewoon. In Nederland worden nog weinig bloemen gegeten, maar dat verandert langzaam.

Eigenlijk eet je al bloemen zonder erbij stil te staan. Zowel bloemkool als broccoli zijn een soort bloemknoppen. Ook artisjok is eigenlijk een bloem waarvan we de blaadjes en de bloembodem eten.

Maar ook kleurige bloemen kun je eten. Eigenlijk zijn de meeste bloemen eetbaar, ook al zijn sommige soorten niet lekker. Van alle keukenkruiden zoals basilicum, salie, selderij en venkel kun je de bloemen eten. En wist je dat zelfs de bloemen van doorgeschoten rabarber eetbaar zijn?

Welke delen van de bloem eet je?

Het verschilt per bloem. Van bloemen uit de composietenfamilie (de chrysanth-achtige bloemen) eet je alleen de blaadjes. Terwijl je lipbloemigen vaak helemaal opeet, alleen het steeltje niet. Over het algemeen zijn de bodem, het witte deel en het ‘hart’ van de bloem vaak minder lekker. In de meeste gevallen gebruik je alleen de bloemblaadjes.

Jonge bloemen net uit knop of nog half in knop smaken het lekkerst, oudere bloemen smaken vaak bitter.

Verschillende smaken

Eetbare bloemen zijn pittig (Oost-Indische kers), kruidig, geurig of zoet. Bloemen met een neutrale smaak zijn leuk als garnering bij salades. Er bestaan ook grote eetbare bloemen zoals de orchidee en daglelie die je kunt vullen met ijs of avocadomousse.

Er zijn een paar dingen waar je op moet letten als je bloemen door je eten doet, omdat ze lekker smaken of het er zo leuk uitziet.

Hooikoorts

Als je gevoelig bent voor allergieën zoals hooikoorts en astma is de kans wat groter dat je een reactie krijgt op het eten van bloemen,

Biologische bloemen

Het is belangrijk dat je alleen bloemen eet die biologische zijn geteeld. Bloemen van de bloemist of langs de kant van de weg kun je beter niet eten. Er kunnen bestrijdingsmiddelen op zitten of andere vervuiling. En sla vooral ook de bloemen over die langs randen in parken bloeien in verband met hondenplas. Eet vooral onbespoten bloemen, uit eigen tuin of uit een park of weide waar je mag plukken en waar geen schadelijke of vieze stoffen zijn.

Eetbare soorten bloemen

Goed om te weten: alle bloemen van groenten en kruiden zijn eetbaar. Denk bijvoorbeeld aan de bloemen van bieslook, daslook, komkommerkruid, courgette, pompoen en broccoli. Van bieslook kun je rustig de paarse bloemetjes eten.

Bloemen van kruiden als basilicum, munt, salvia, tijm zijn geschikt voor hartige gerechten, maar ook voor zoete. De smaak is doorgaans vergelijkbaar met dat van het blad, maar dan wat milder. Hoe kleiner de bloem, hoe sterker de smaak.

Bloemen met een zoet of geparfumeerd aroma, zoals roos, lavendel en maarts viooltje zijn lekker in desserts en zoete gerechten.

Hieronder volgt een opsomming van enkele eetbare bloemen, hun smaak en hun toepassing.

Oost-Indische kers

Van deze plant kun je alles eten behalve de wortel. De smaak van de bloemen en bladeren lijkt op die van tuinkers en zijn een pittige toevoeging in een salade. De bloem is ook lekker als garnering op toast met roomkaas.

Komkommerkruid

Deze bloem smaakt fris naar komkommer. Dit kun je gebruiken in frisse dipsauzen.

Viooltjes

Alle kleine, driekleurige viooltjes zijn eetbaar en zijn een mooie versiering van salades en desserts. Het maarts viooltje verspreidt ook een heerlijke geur. De blaadjes van het viooltje kun je ook meekoken in een groentesoep.

Korenbloemen

De verse bloemetjes van de korenbloem kun je gebruiken als garnering. Gedroogd is korenbloem ook lekker in de thee. Maar de smaak is erg licht.

Lavendel

In de keuken kun je van lavendel het beste de Engelse soorten gebruiken. Lavendel heeft een sterke geur en smaak, toevoeging moet subtiel gebeuren. Je kunt de bloemen vers of gedroogd toevoegen. Meng bijvoorbeeld eens een eetlepel gedroogde lavendel door een halve kilo kristalsuiker en laat dit mengsel vier weken staan. Deze lavendelsuiker kun je gebruiken als garnering, of meebakken als ‘gewone’ suiker in een cake.

Roos

Alle rozenblaadjes zijn eetbaar, maar de rode en geurende soorten zijn het lekkerst, zoals de Damascus roos. Met rozenblaadjes kun je een heerlijke rozenthee maken. Ook kun je de blaadjes suikeren en serveren als snoepje of decoratie van een toetje of taart.

Orchidee

De smaak van de orchidee is redelijk neutraal, maar je kunt zo’n grote bloem mooi vullen met allerlei gerechten zoals salades en heerlijke (ijs)toetjes.

Vlierbloesem

Vlierbloesem ruikt muskusachtig. Voeg de vlierbloesems toe aan romige toetjes, taarten en beignets. In de herfst draagt de vlier besjes, waarmee je een heerlijke siroop kunt maken.

Goudsbloem

De losse bloemblaadjes – van geel tot oranje – kun je toevoegen aan je salade, toetje of – als kleurstof – aan rijst of aardappelpuree. De smaak is boterachtig en licht peperig, maar niet te sterk. De blaadjes kun je ook als garnering over warme soepen strooien.

Deze bloem wordt ook verwerkt in calendulazalf of –olie, bedoeld om je huid te verzorgen.

Daglelie

De lichtgekleurde bloemen van de daglelie zijn fris en knapperig, zoals ijsbergsla. De donkere bloemen zijn behoorlijk pittig. Net als orchideeën kun je de bloem vullen, bijvoorbeeld met een zachte avocadomousse. De bloem is overigens niet verwant aan de echte lelie (die kun je niet eten!) en heet daglelie, omdat de bloem maar één dag bloeit.

De daglelie heeft smalle bladeren, de echte lelie heeft breder blad. Voorkom vergissingen en zorg dat je zeker weet dat het de daglelie betreft!

Hier vind je een uitgebreide lijst (Engelstalig) met meer eetbare bloemen, hun smaak en toepassingen.

Hoe verwerk je de bloemen?

Gebruik de bloemen liefst vers. Ze zijn niet lang houdbaar en kunnen daarom niet goed bewaard worden. Wil je ze toch wat langer bewaren, dan kun je ze beter drogen of versuikeren.

Pluk de bloemen het liefst ’s ochtends na de dauw, maar voordat de zon erop schijnt. Bewaar ze in een papieren zakje in de koelkastlade. Leg de bloemen voor de maaltijd een half uurtje in ijswater om ze op te frissen. Maak ze daarna schoon en verwijder zo nodig kroontje, bloembodem, het witte gedeelte van de bloemblaadjes, hartje, stamper en de kelkbladeren. Google op de soort om te weten welk deel eetbaar is.

Dep de eetbare delen daarna voorzichtig droog en laat ze even nadrogen op een stukje keukenpapier.

Recepten met bloemen

Toast met kruidenkaas

Rooster wat boterhammen zonder korst of neem crackers. Meng een kuipje verse roomkaas of Philadelphia met 1 eetlepels verse fijngesneden kruiden (bieslook, peterselie, kervel). Smeer dit op de geroosterde boterhammen of crackers.

Leg op elke boterham/cracker wat kleine blaadjes van de kruiden die je hebt gebruikt, en daarnaast een schone eetbare bloem. Zeer geschikt zijn Oost-Indische Kers, mosterdbloemen, rucolabloempjes, radijsbloemen en bloemen van komkommerkruid.

In olie of azijn

Laat de bloemen een aantal dagen helemaal drogen. Dat doe je op keukenpapier, op een warme, luchtige plaats, niet in de zon (want dan verkleuren de bloemen). Net zolang tot je de bloemen kunt verpulveren. Maar je laat ze heel en legt ze in olie of azijn. Die gaat smaken naar de bloem en het ziet er mooi uit.

Suiker met een smaakje

Je kunt ze ook in suiker leggen zodat deze lekker gaat ruiken. Doe 1 eetlepel gedroogde lavendelbloempjes in een pond kristalsuiker en laat dit minimaal een week of 4 staan, tot de smaken goed zijn ingetrokken. Dit is bijna onbeperkt houdbaar en heerlijk om over desserts of cake te strooien. Het is extra mooi als je de kristalsuiker eerst met een vijzel of keukenmachine nog iets fijner van korrel hebt gemaakt.

Dit kun je ook doen met rozenbloemblaadjes, viooltjes en met de bloempjes van Salvia elegans, een Salviasoort met het aroma en smaak van ananas.

Maceraat

Handig is een maceraat. Dat maak je als volgt: doe verse bloemen in een sterke, neutrale alcohol, zoals gin, wodka of jenever. Laat dit een aantal weken intrekken. De kleur trekt langzaam van de bloem in de alcohol zodat je een lichtgekleurde alcohol krijgt (afhankelijk van de soort). Het maceraat is onbeperkt houdbaar en gemakkelijk te gebruiken in warme gerechten (de alcohol vervliegt dan) of in koude (dan bevat het gerecht wel wat alcohol). Dit kun je goed doen met rozen of viooltjes.

Siroop

Om siroop te maken breng je 250 cc water met 750 gram suiker aan de kook. Voeg de bloemen toe waarvan je siroop wilt maken en laat dit 10 minuten zachtjes koken. Zeef dan de siroop en doe ze in schone flessen. De siroop is ongeveer 2 weken in de koelkast houdbaar. Je kunt siroop maken van vlierbloesem, maar ook van rozenblaadjes of kruidenbloemen.

Lavendellimonade

Ingrediënten:

• 1 eetlepel lavendelbloemen
• 200 cc kokend water
• 1,5 liter goede kwaliteit sap of limonade
• limoenplakjes
• wat extra lavendelbloempjes

Giet het kokende water op de bloemen en laat 10 minuten staan. Zeef dan het water en laat het goed afkoelen. Meng het water door het sap of de limonade. Laat het in de koelkast ijskoud worden. Schenk het in glazen en doe er ijsblokjes bij, wat limoenschijfjes en wat lavendelbloempjes ter garnering.

Gesuikerde bloemen

Ingrediënten:

• 1 eiwit (het eidooier wordt niet gebruikt)
• 200 gram fijne kristalsuiker
• bloemen, afhankelijk van de soort, heel of alleen de petalen

Was de bloemen voorzichtig of stof ze voorzichtig af. Laat ze op keukenpapier drogen. Roer met een garde het eiwit goed los is, maar niet zo dat het helemaal stijf geslagen is.

Maak met een vijzel of keukenmachine de kristalsuiker fijner dan ze is. Gebruik een nieuw klein verfkwastje en bestrijk daarmee met het losgeslagen eiwit dun de bloemen. Doop de bloemen daarna in de zeer fijne kristalsuiker en laat drogen op keukenpapier.

Het is een beetje priegelwerk maar het is erg mooi. De bloemen krijgen na het besuikeren een mooi ‘frost’ effect waar je de kleur nog wel doorheen ziet. Prachtige garnering bij desserts en taarten.

Je kunt hiervoor rozenbloemblaadjes gebruiken, maar ook viooltjes, en andere neutraal, zacht of iets zoet smakende bloemen.

De gesuikerde bloemen zijn in de koelkast afhankelijk van de soort bloemen een paar dagen houdbaar.

Giftige bloemen

Als je bloemen van een plant kunt eten, wil dat niet zeggen dat alles van die plant eetbaar is. En omgekeerd. Van de kamperfoelie bijvoorbeeld zijn de bloemen eetbaar, maar de bessen zijn giftig.

Er zijn ook bloemen die je absoluut niet kunt eten, omdat ze giftig zijn, zoals de narcis en de iris. Eet alleen die bloemen waarvan je zeker weet dat ze eetbaar zijn. Hieronder een lijst met bloemen die je niet kunt eten:

• Adonis
• Anemoon (Anemone)
• Aronskelk (Arum)
• Azalea
• Blauweregen (Wisteria)
• Bonavist (Dolichos lablab), hiervan zijn de bonen ook giftig, maar gekookt worden ze wel gegeten.
• Bosrank (Clematis)
• Buxus
• Canadese bloedwortel (Sanguinaria)
• Cannalelie (Canna)
• Cobralelie (Arisaema)
• Datura
• Dotterbloem (Caltha palustris)
• Duitse pijp/pijpbloem (Aristolochia)
• Haagwinde (Ipomoea)
• Herfststijlloos (Colchium)
• Hortensia (Hydrangea)
• Hyacint (Hyacinthus)
• Iris
• Karmozijnbes (Phytolacca)
• Kerstroos, winterroos of nieskruid (Helleborus)
• Klaproos (Papaver)
• Klimop (Hedera)
• Lelietje-van-dalen of meiklokje (Convallaria majalis)
• Lobelia, vrijwel alle soorten
• Monnikskap (Aconitum)
• Nachtschade (Solanum, vrijwel alle soorten, dus geen bloemen van paprika, tomaat of aardappel)
• Nachtschone of wonderbloem (Mirabilis)
• Narcis (Narcissus)
• Oleander (Nerium oleander)
• Prachtlelie (Gloriosa)
• Pronkerwt (Lathyrus)
• Rhodondendron
• Ridderspoor (Delphinium)
• Salomonszegel (Polygonatum)
• Sneeuwbal (Viburnum)
• Tabaksplant (Nicotiana tabacum)
• Venijnboom of conifeer (Taxus)
• Vinca of maagdenpalm (Vinca minor en major)
• Vingerhoedskruid (Digitalis)
• Wisselbloem, bourbontje of verkleurbloem (Lantana)
• Wolfskers (Atropa belladonna)
• Wolfsmelk (Euphorbia)
• Wonderboom of wonderolieboom (Ricinus)
• Zantedeschia/bekerplant (Calla)
• Zijdeplant (Asclepias)
• Zilverkaars (Actaea)

Heb je kleine kinderen én deze planten in de tuin? Let dan op dat zij de bloemen van deze planten niet in de mond stoppen.

Van de nachtschadefamilie (Solanum) waaronder tomaat en aubergine vallen zijn alle delen van de planten lichtgiftig behalve de vruchten. En bij de aardappelen (Solanum tuberosum) zijn alle delen van de plant lichtgiftig behalve de knollen (die dan nog wel heel lichtgiftig zijn direct na de oogst en vlak onder de schil).

Fotocredits:
Oost-Indische kers door monikasmigielska via Pixabay
Bieslookbloemen door Couleur via Pixabay
Daglelie door Domianick via Pixabay